Analyse verkiezingen: grootste verantwoordelijkheid komt bij Sigrid Kaag te liggen

18/03/2021

Bron foto: Twitter account Sigrid Kaag

Hoewel het tellen van de stemmen nog niet is afgerond op het moment dat ik dit tik, is duidelijk dat de VVD en D66 de grote winnaars zijn van de Tweede Kamerverkiezingen zoals woensdagavond in de exitpolls voorspeld. De winst van D66 lijkt iets kleiner uit te vallen dan die voorspellingen, maar toch. Het is een mooie winst die verantwoordelijkheid schept voor Sigrid Kaag. Meer verantwoordelijkheid nog dan voor Mark Rutte.

Mark Rutte reageerde op de winst van de VVD op zijn bekende manier die we de afgelopen weken hebben gezien. Hij was 'dankbaar en nederig' en wil nu vooral vaart maken. Met een goede afloop van de coronacrisis, met het op gang trekken van de economie, met de woningmarkt, met het klimaatbeleid. De VVD is volgens hem 'een middenpartij voor de werkende man en kleine ondernemer'. Liberaal, maar met de focus de komende jaren op een 'iets sterkere overheid, vooral op het gebied van de gezondheidszorg'. En hij bood nog maar eens zijn excuses aan voor de toeslagenaffaire en de trage financiële afhandeling van de schade door aardbevingen in Groningen. Zo kennen we Mark. Hij zegt er te zijn voor iedere hard wekkende, respectabele Nederlandse burger. Het is er de afgelopen tien jaar alleen niet altijd uitgekomen.

Verantwoordelijkheid D66

Ook Sigrid Kaag noemde in een eerste reactie op haar overwinning de bekende onderwerpen die in politiek Den Haag bovenaan de agenda staan. Zij zei daarbij dat de Nederlandse kiezer duidelijk heeft gekozen voor het positieve D66 verhaal en dat haar partij niemand in de kou wil laten staan. Als tweede partij van Nederland draagt D66 nu een verantwoordelijkheid om het beleid van een regering Rutte IV inderdaad zo uit te voeren dat niemand zich nog gepasseerd gaat voelen. En er zijn genoeg groepen in de samenleving die Mark Rutte niet vertrouwen, ondanks zijn mooie zalvende woorden.

Denk bijvoorbeeld eens aan alle mensen met beperking. Wat heeft tien jaar Rutte hen gebracht? Nederland heeft de VN Conventie inzake Rechten van Personen met een Handicap ondertekend. Maar inclusie en maatschappelijk participeren, is er voor velen uit de doelgroep nog steeds niet bij. Er is een schrikbarend tekort aan betaalbare toegankelijke woningen (kan er zelf over meepraten, want ik ben al jaren op zoek naar zo'n woning in Nederland), de Participatiewet is een flop en ook op andere gebieden blijven mensen met beperking veelal gedwongen langs de zijlijn staan. Alhoewel ik zelf geen D66 stemde, ik heb het op het laatste moment wel nog serieus overwogen, verwacht ik van Kaag tijdens de formatie en in de regering wel oog voor de noden van mensen met beperking en andere groepen in de samenleving die het lastig hebben. Met concrete daden die ergens toe leiden. Aan mooie woorden hebben we niets.

Hetzelfde gaat natuurlijk ook op voor het klimaatbeleid en alle andere punten waarop D66 de VVD bij de les kan houden.

Versplintering

De door mij voorspelde versplintering in de Tweede Kamer is inderdaad uitgekomen. Zoals het er nu voorstaat, komen er maar liefst vier nieuwe partijen bij. JA21 (4 zetels), Volt (3), BIJ1 (1) en BBB (1). Vooral JA21 en Volt scoren verrassend goed. Een deel van die versplintering valt te verklaren door het verlies van de linkse partijen en dan vooral van GroenLinks dat zijn zetelaantal weleens gehalveerd kan zien. Het Jesse Klaver effect lijkt uitgewerkt.

Gek genoeg wordt de puzzel voor Mark Rutte om een nieuwe regering te formeren niet per se nodeloos ingewikkeld. Dan moet het CDA wel mee willen doen. Het verlies van die partij lijkt iets minder groot uit te pakken dan bij de christendemocraten gevreesd. Omdat ChristenUnie standhoudt, heeft de huidige coalitie zelfs een comfortabele meerderheid in de Tweede Kamer (onder groot voorbehoud). Of de vier partijen met elkaar door willen, zal afhangen van de agenda's van Rutte en Kaag. Van Rutte weten we wat hij wil en hoe hij het wilt. De verantwoordelijkheid voor het daadwerkelijk uitvoeren van een koerswijziging in beleid ligt bij Sigrid Kaag.

Ten slotte

De PVV verliest, maar blijft de grootste oppositiepartij. Wilders beloofde woensdagavond 'authentieke PVV oppositie'. Dan weet je wel wat je de komende vier jaar mag verwachten. Geen verrassingen. Forum voor Democratie groeit flink. Dat was te voorzien, gezien de beelden van hossende menigten tijdens hun 'Vrijheidskaravaan'. Dat Forum nu toch 'slechts' acht zetels heeft, is eigenlijk een meevaller. Het had erger gekund. In hoeverre Forum en JA21 op uiterst rechts door één deur gaan kunnen, blijft afwachten en zal vooral afhangen van het gedrag van Thierry Baudet.

Links ligt op apegapen, het politieke midden wint (waartoe ik Volt ook maar even voor het gemak reken), net als extreemrechts. En ook de Partij voor de Dieren krijgt, zoals het er nu naar uitziet, een zetel erbij. Saai gaat het niet worden in de Tweede Kamer de komende jaren. Voor het regeringsbeleid is het uitkijken naar de intenties en handelingen van Sigrid Kaag en D66.