Werken met mensen met een beperking maakt het verschil

Dit interview met Radek uit 2013 is een momentopname. Hoe het nu met Radek gaat, weet ik niet.  

Radek Gorski, 29, werkt als vrijwilliger met mensen met autisme. In het verleden heeft hij ook met blinden gewerkt. Zijn oorspronkelijke opleiding heeft echter geen enkele link met dit werk. Hij was voorheen fotograaf/grafisch ontwerper.

Afbeelding invoegen

'Wanneer je iets commercieels creëert, maakt het niet echt een verschil in deze wereld. Er zijn vele soortgelijke foto's of grafische illustraties. Ik vind bijvoorbeeld dat modefoto's of –commercials geen positieve impact hebben op de maatschappij en helemaal niet nodig zijn. Ik ben al op jonge leeftijd met vrijwilligerswerk begonnen en werkte bijvoorbeeld met tieners en voor de National Trust in Groot-Brittannië. Ik werk nu nog steeds praktisch iedere werkdag, en soms ook in de weekends, met tieners in een weeshuis. Al deze ervaringen hebben me veel geleerd. Ik wil met mensen werken. Op dit moment zijn mijn doelgroepen tieners en mensen met autisme. Als ik meer professioneel met mensen met een beperking wil werken, moet ik meer kennis vergaren. Daarom volg ik een studie en neem ik deel aan trainingen.

'Ik ben toevalligerwijs in het werken met mensen met autisme gerold. Mijn toenmalige vriendin vertelde me over autisten en de behandelmethoden. Zij was een professionele therapeute die werkte met autisten. Ik woon toevallig vlakbij een organisatie in Warschau die voor mensen met autisme werkt. Deze is opgericht door psychologen die zelf kinderen met autisme hebben. Er was nog geen andere organisatie in Warschau die voor deze doelgroep werkte en dus richtten de ouders er zelf een op. Ik vroeg ze of ze nood hadden aan vrijwilligers waarop ze positief antwoordden.

'Ik werk als therapieassistent bij jongvolwassenen. Ik heb de verantwoording voor één persoon, maar in het algemeen richt ik mijn aandacht op degene die aan het woord is. Die ene persoon is een jongeman met een zwaardere vorm van autisme die graag strips tekent. Hij is daar zelfs zeer goed in. Hij heeft al een tekenfilm gemaakt waar hij erg trots op is. Hij ontwikkelt zijn vaardigheden steeds meer en vindt het leuk om te doen. We hebben een goed contact. Hij vertelt me vaak dat hij me mag. Onze communicatie verloopt eenvoudig. Mensen met autisme zijn simpele mensen in die betekenis dat ze geen slechte intenties hebben. Daardoor zijn het goede vrienden.'

Nieuwe elementen om het contact te verbeteren

Naast zijn aandacht voor de striptekenaar is Radek ook betrokken bij de lichamelijke oefeningen binnen de instelling. Zijn taak daarbij is ervoor te zorgen dat de bewoners de oefeningen goed uitvoeren. Hij is erin geslaagd de oefeningen zodanig te verbeteren dat de bewoners deze nu beter begrijpen. ‘Ik heb de tekst van de oefeningen herschreven. De eerste tekst bestond uit lange zinnen en een klein lettertype. Ik heb een groter lettertype gebruikt en de zinnen ingekort. Daardoor is het veel gemakkelijker voor ze de oefeningen stap voor stap te doen en begrijpen ze de tekst beter. Ik ben ook begonnen met frisbeeën. De instelling ligt aan een park, dus dat is erg handig. Ze reageerden goed op dit initiatief en halen er voldoening uit. Het is een gemakkelijke sport om te beoefenen die toch concentratie vergt. Concentratie en communicatie zijn de belangrijkste zaken waar we aan werken.

'Om succesvol te kunnen communiceren met iemand met autisme is het belangrijk dat je simpele en zo duidelijk mogelijk geformuleerde vragen stelt. Als hij/zij iets niet begrijpt, stel je vraag dan op een simpelere manier. Stel niet steeds dezelfde vraag opnieuw. Daar kunnen mensen met autisme verward en nerveus van raken, als ze de vraag niet snappen. Snappen ze de vraag uiteindelijk gewoon niet, laat het dan voor wat het is. Het meest moeilijke deel van mijn werk is te begrijpen hoe mensen met autisme denken en zich voelen. We hebben training gekregen in hoe zij impulsen van de nabije omgeving ervaren. Mensen met autisme hebben een andere manier van perceptie. Geluiden van verschillende toonhoogten kunnen problemen geven. Ik haal voldoening uit mijn werk wanneer ik zie dat er vooruitgang is geboekt, dat ze nieuwe vaardigheden hebben aangeleerd. Ik begrijp mensen met autisme nu beter. Ook de boeken die ik heb gelezen en de workshops die ik heb gevolgd, waren hierbij waardevol.'

Andere manier om naar mensen met een beperking te kijken

Zoals eerder gezegd, heeft Radek ook ervaring in het werken met mensen met een visuele beperking. ‘Veel Polen begrijpen de problemen niet die blinden hebben. Ze willen hen helpen, maar weten niet hoe. Momenteel is er in Warschau een tentoonstelling waarvan het lopen door een donkere ruimte onder begeleiding van een blinde een onderdeel is. Het geeft aan de bezoekers ook uitleg hoe je een blinde het beste kunt helpen. Blinden krijgen in Polen een bescheiden bedrag als ondersteuning van de overheid. Ik denk dat het beter is ze info te geven over hun mogelijkheden op werk. Als ze werken, zullen ze meer voldoening hebben en deel uitmaken van de maatschappij. Velen leven geïsoleerd in hun huis en zijn verdrietig, omdat ze er niet bij horen.'

In zijn zoektocht naar informatie over hoe het best om te gaan met mensen met een beperking en hoe ze het best te stimuleren, stuitte Radek op twee Canadese projecten waarvan hij vindt dat ze ook in Polen en de rest van Europa zouden moeten worden geïntroduceerd. Het eerste project heeft de naam 'Tyze'.

'De gedachte achter Tyze is dat familieleden en mensen die nauw in contact staan met de persoon met een beperking informatie over hem/haar delen via een beveiligde internetinterface. Dit houdt in dat alleen jijzelf mensen kan toevoegen aan je netwerk. De informatie kan bijvoorbeeld gaan over de medicijnen die de persoon met een beperking gebruikt. Op deze manier kunnen alle betrokken leden van dat netwerk hun kennis delen en elkaar informeren, mochten er veranderingen zijn betreffende de persoon met een beperking (voor degenen die meer hierover willen lezen: https://plan.tyze.com, JP)

'In een ander project is een ‘verbindingspersoon' betrokken. Deze persoon heeft geen enkele relationele band met de gehandicapte. Hij/zij probeert uit te vinden waarin de persoon met een beperking werkelijk is geïnteresseerd. De verbindingspersoon wordt ingehuurd om gedurende acht uur per maand met degene met een beperking te werken. Na hun gesprekken gaat hij/zij dan binnen zijn/haar netwerk op zoek naar personen of organisaties die het beste passen binnen het belangrijkste interessegebied van de gehandicapte.

‘Ik geef je een verhaal mee om het idee hierachter te illustreren. Er was een man met een verstandelijke beperking die nog steeds bij zijn vader leefde. Zijn vader was bezorgd over de toekomst van zijn zoon, voor het geval hij zelf niet meer in de gelegenheid zou zijn voor hem te zorgen. De verbindingspersoon ontdekte dat de zoon gek was van paarden. Hij bracht hem in contact met iemaand die een paardenstal runt. De verstandelijk gehandicapte ging daar eerst op vrijwillige basis werken. Dat beviel van beide kanten zo goed dat hij een vast contract kreeg. Niet alleen had hij vanaf nu werk, maar hij maakte ook nieuwe vrienden. Mensen die net als hij van paarden houden. Zo krijg je mensen het best uit hun geïsoleerde situatie: laat ze doen wat ze het best kunnen.' (naschrift: in Nederland valt dit voorbeeld onder het werkterrein van een MEE-consulent. Het is mij uit het verhaal van Radek niet duidelijk geworden of die ‘verbindingspersoon' nu voor een soortgelijke organisatie werkt of zelfstandig opereert, JP)

Radek vertelt graag over zijn werk en wat hij ervan leert. Of hij ook voor een professionele carrière in de gehandicaptenzorg zal kiezen, staat nu nog niet vast. Hij studeert momenteel pedagogie. Over de exacte studierichting die hij daarin zal kiezen, is hij nog in beraad. Tijdens mijn verblijf in Warschau functioneerde hij ook als een soort van persoonlijk assistent van mij. Op de dag voor vertrek hebben we samen het Centraal Station van Warschau verkend, zodat ik er de volgende ochtend vroeg mijn weg zou weten te vinden. Op de ochtend van mijn vertrek heeft hij mij zelfs geholpen met het dragen van mijn koffer. Assistentie waar ik zeer dankbaar voor was, want het is niet gemakkelijk bewegen in en rond Warschau Centraal Station als je slechts over een beperkte mobiliteit beschikt.

Op Radeks verzoek volgt hieronder een rustgevende clip. Dit soort achtergrondgeluiden wordt ook gebruikt in de therapiesessies waarin hij assisteert.
 
Copyright tekst: Johan Peters, 13 juni 2013 - ...