‘Ik kan het niet alleen, er moet een beweging ontstaan’

Update: Lucille Werner maakte 24 augustus 2023 op X bekend dat ze zich niet meer beschikbaar stelt voor het CDA bij de komende verkiezingen. Zij verlaat derhalve in november de politiek.

Wie kent Lucille Werner niet van de talloze tv-programma’s die ze presenteerde sinds de jaren 90? Tv-programma’s die vaak gericht waren op aandacht genereren voor mensen met een beperking. Aandacht die ze eveneens genereerde met haar Lucille Werner Foundation. Sinds 31 maart 2021 is zij Tweede Kamerlid voor het CDA. In haar portefeuille heeft zij uiteraard gehandicaptenbeleid, de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Wet langdurige zorg (Wlz). Maar bijvoorbeeld ook emancipatie, cultuur en media. Ik vroeg haar hoe het Kamerlidmaatschap bevalt en wat haar belangrijkste focus is voor de doelgroep mensen met beperking.

Je zit nu een jaar in de Tweede Kamer voor het CDA. Bevalt het?
Jazeker! Zo’n eerste jaar in de politiek is natuurlijk wennen. Zeker als je, zoals ik, geen politieke achtergrond hebt. Dat betekent goed om je heen kijken, je verbazen over hoe dingen gaan, vragen stellen, leren van voorgangers en collega’s en vervolgens je eigen stijl ontwikkelen. Je kunt immers op veel manieren Tweede Kamerlid zijn. Sommigen zijn dossiertijgers of geweldige debaters, ik wil vooral die volksvertegenwoordiger zijn die de stem is van mensen met een handicap, van ouderen, van de LHBTIQ+-gemeenschap, van cultuurmakers. Kortom, van al die groepen die zich nu te weinig gehoord voelen door de politiek. Hun geluid laten doorklinken in Den Haag past bij mij en past ook bij wat ik in het verleden als presentator en televisiemaker heb gedaan. Ik probeer de frisse blik van buiten in de Tweede Kamer te zijn.

Heb je het idee dat je al je stempel kunt drukken inzake de beleidsterreinen waar je over gaat?
Steeds beter. Ik ben woordvoerder gehandicaptenbeleid, langdurige zorg, media, cultuur en emancipatie. Onlangs is een voorstel van mij en een collega-Kamerlid aangenomen dat de regering verzoekt ervoor te zorgen dat mensen met een langdurige of levenslange handicap niet ieder jaar opnieuw hoeven te bewijzen dat ze gehandicapt zijn om zorg en ondersteuning te mogen aanvragen. Dat is hartstikke belangrijk, want het is schandalig dat iemand die bij wijze van spreken zijn benen moet missen keer op keer moet aantonen dat hij niet kan lopen. Maar eerlijk is eerlijk: niet alles lukt. Niet voor al mijn ideeën krijg ik in de Tweede Kamer meteen voldoende handen op elkaar. Juist dat maakt me fanatiek en strijdbaar. Lukt het niet linksom, dan misschien rechtsom of beter nog door het midden.

Wat is jouw indruk van hoe in de Tweede Kamer in zijn algemeen de positie van Nederlanders met een beperking wordt beoordeeld (financieel, inclusie, gezondheid)?
Het is in Nederland niet goed gesteld met de positie van mensen met een handicap, ondanks al onze goede bedoelingen en mooie woorden. We praten er veel over, ook in de Tweede Kamer, maar veel mensen met een handicap kunnen nog steeds niet of onvoldoende meedoen in de samenleving. En dan hebben we het toch al gauw over een paar miljoen mensen. Zij ervaren letterlijk drempels bij bijvoorbeeld het binnengaan van gebouwen, het bezoeken van evenementen of het doen van online aankopen in webwinkels. De kloof tussen mensen die wel en die niet mee kunnen doen, wordt zo steeds groter. Dat is een slechte ontwikkeling, te meer daar sinds 2016 in Nederland het VN-Verdrag inzake Mensenrechten van Mensen met een Handicap geldt. Hierin staat de verplichting om de positie van mensen met een handicap te verbeteren. Maar met de ratificatie alleen zijn we er nog lang niet.

Daarom pleit ik al enige tijd voor een ‘regeringscommissaris voor toegankelijkheid’. Hij/zij moet het publieke gezicht van gehandicapt Nederland worden. Iemand die politiek, bedrijfsleven en maatschappij bij de les houdt. Die aanjaagt, bewust maakt en adviseert. Omdat niemand mag worden buitengesloten. Des te vreemder is het in dit licht bezien ook dat mensen met een handicap op dit moment niet onder het emancipatiebeleid van de Nederlandse regering vallen. En dat het beleid ten aanzien van gehandicapten is versnipperd over diverse ministeries. Niemand coördineert, er is niemand eindverantwoordelijk. Hierdoor vallen mensen tussen de wal en het schip. Dat is frustrerend.

Hoe probeer jij die gedachtegang bij te sturen?
In eerste instantie door me uit te spreken tijdens debatten in de Tweede Kamer, maar bijvoorbeeld ook in de media. En ik weet waar ik het over heb. Ik verzamel verhalen, stel vragen en kom met voorstellen. Over het ontbreken van mensen met een handicap in het emancipatiebeleid mocht ik mondelinge vragen stellen in het wekelijkse Vragenuurtje in de Tweede Kamer. De minister had geen goed antwoord, of eigenlijk helemaal geen antwoord. Dat zag de buitenwereld ook en dit brengt vervolgens een discussie op gang. Daar begint het mee. Wil je iets veranderen, dan is een motie (voorstel) van mij niet genoeg. Er moet een beweging ontstaan.

Ben je zelf op dit moment bezig met wetgeving specifiek voor de doelgroep mensen met beperking (wetgeving vanuit de regering of wellicht een eigen initiatiefwet)?
Ik werk aan verschillende initiatieven. Een ervan gaat over het beter laten werken van de gehandicaptenparkeerkaart. Een ander over de toegankelijkheid van evenementen voor mensen met een handicap. Die is nu niet op orde. Dat begint al met het kopen van een online kaartje. Veel websites zijn niet toegankelijk voor mensen met een handicap. Denk aan mensen die niet goed kunnen zien en er bij gebaat zijn dat letters kunnen worden vergroot en woorden niet te dicht op elkaar staan. Veel overheidswebsites en websites van bedrijven voorzien daar niet in, hoewel er al wel wetgeving voor is of aankomt. Daar moeten we dus iets mee (Nederlandse overheidssites zouden al meer dan een jaar goed toegankelijk moeten zijn volgens een Europese richtlijn, maar slechts bij een paar websites is dat al het geval, red.).

Wat vind je zelf dat er verbeterd moet worden op het gebied van gehandicaptenbeleid, Wmo, Wlz?
Nederland heeft het VN-Verdrag Handicap ondertekend. Dat is mooi, maar er wordt te weinig invulling aan gegeven. Laten we daar eerst eens mee beginnen. Hier heb ik wel de gemeentes bij nodig, want die moeten met het verdrag aan de slag. Voor elkaar krijgen dat hun stad of dorp toegankelijk en inclusief is voor iedereen. Vanuit Den Haag kan ik signaleren, aanmoedigen, ondersteunen en waar nodig de minister aan het werk zetten. We moeten het uiteindelijk samen doen.

Sta je in contact met organisaties als Ieder(in), Visio, Koninklijke Auris groep etc.?
Jazeker. Ik heb een groot netwerk en overleg regelmatig met deze en veel andere organisaties. Ze hebben altijd waardevolle input. Ook ga ik graag op bezoek bij de mensen voor wie ik op wil komen. Dat doe ik op de maandag en de vrijdag, de dagen waarop in de Tweede Kamer meestal geen debatten en stemmingen zijn. Praten met de mensen over wie het gaat. Dat is zo belangrijk. En vooral heel inspirerend.

Wat mogen we de komende jaren nog van je verwachten als Kamerlid?
Dat ik iedere dag opnieuw zal opkomen voor mensen die dat om wat voor reden dan ook niet zelf kunnen. Ieder mens verdient een kans om geluk na te streven. Of je nu ouder bent, deel uitmaakt van de LHBTI-gemeenschap, moeite hebt met lezen en schrijven, in armoede leeft, of een handicap hebt. Niemand mag worden buitengesloten.